Yazan : Şadi Evren ŞEKER

Bir cümlenin geçtiği zamanı belirten yapıdır. Genellikle fiil cümlelerinde fiilin taşıdığı zaman yapısına göre belirlenir. Örneğin “Ali uyudu” cümlesindeki “uyudu” fiili olayın geçmiş zamanda olduğunu -du eki ile belirtmektedir.

Cümle zamanlarının, bakışlardan (aspect) farkı ise, bakışın olayın ne zamanı etkilediğidir. Örneğin yukarıdaki “Ali uyudu” cümlesi ile aynı zamanda olan aşağıdaki örnekleri inceleyelim:

“Ali uyuyordu”

“Ali uyuyacaktı”

“Ali uyumuştu”

Yukarıdaki bütün örneklerde “uyuma” eyleminin geçmişte olduğunu biliyoruz. Ancak her cümlede farklı bir zamanın etkilenmesi söz konusudur. İşte bu etkilenen zaman o cümlenin bakışıdır (aspect).

Dillerin yüksek bir çoğunluğunda 3 farklı zaman vardır. Bu zamanlar geçmiş, şimdi ve gelecektir. Ancak bazı dillerde bu zamanlardan bir kısmı bulunmaz. Örneğin ingilizce için gelecek zaman yoktur. (bunun yerine bir modal bulunur)

Türkçedeki zamanlar:

  • -Di li geçmiş zaman ( bilinen geçmiş zaman, mazi malum). Fiili yapan kişi tarafından fiil malum ise ve fiil geçmişte ise bu zamana bilinen geçmiş zaman ismi verilir. “Ali uyudu” gibi
  • -Miş li geçmiş zaman ( öğrenilen geçmiş zaman, mazi meçhul) Fiilin kişi tarafından bilinmediği cümle yapısıdır. Fiil geçmiştedir ve olay sonradan öğrenilir veya fark edilir. “Ali uyumuş” gibi
  • Şimdiki Zaman: Cümlenin ifâde edildiği anda olan fiili belirtir. “Ali uyuyor” gibi
  • Gelecek Zaman: Cümlenin ifâde edildiği andan daha sonra olan fiili beliritr. “Ali uyuyacak” gibi
  • Geniş Zaman: Fiilin cümle zamanından önce başlayıp, cümle anında devam ettiğini ve gelecekte de devam edeceğini gösterir. “Ali kitap okumayı sever” gibi

İngilizcedeki zamanlar:

  • Past Tense ( Geçmiş Zaman) , “He came”
  • Present Tense (Şimdiki Zaman), “He is coming”
  • İngilizcede gelecek zaman bulunmaz.

Yukarıdaki bu zamanların ayrıca bakışları (aspect) bulunur:

  • Simple (Basit, zaman etkisi yapmayan bakış)
  • Progressive (Devamlı, olayın geçtiği zamanda devam olduğunu belirten bakış)
  • Perfect (Olayın tamamlandığını ifade eder, “Completed Aspect”)
  • Perfect Progressive (Devamlı ve tamamlanmış bakıştır (continous , completed aspect))

Yukarıdaki bu bakışların zamanlara uygulanmış hali ve örnekleri aşağıda verilmiştir:

Present Tense:

  • Present Simple : “I eat”
  • Present Progressive : “I am eating”
  • Present Perfect : “I have eaten”
  • Present Perfect Progressive : “I have been eating”

Past Tense:

  • Past Simple : “I ate”
  • Past Progressive : “I was eating”
  • Past Perfect : “I had eaten”
  • Past Perfect Progressive : “I had been eating”

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir